Czy można odzyskać wywłaszczoną nieruchomość?

Jesteś byłym właścicielem nieruchomości, która została wywłaszczona na cele publiczne? W tym artykule dowiesz się, czy możesz odzyskać swoją własność.

1. KTO I KIEDY MOŻE ŻĄDAĆ ZWROTU WYWŁASZCZONEJ NIERUCHOMOŚCI?

Zwrotu wywłaszczonej nieruchomości może żądać poprzedni właściciel oraz jego spadkobierca. Zwrot jest możliwy, jeżeli:

1. pomimo upływu 7 lat od wywłaszczenia nie rozpoczęto prac związanych z realizacją celu określonego w decyzji o wywłaszczeniu,
2. pomimo upływu 10 lat od wywłaszczenia nie zrealizowano celu określonego w decyzji o wywłaszczeniu.

Można również domagać się zwrotu części nieruchomości, jeżeli w/w warunki nie są spełnione w odniesieniu do całej nieruchomości.

Zwrot nie może być jednak dokonany, jeśli przed dniem 1 stycznia 1998 r. nieruchomość została:

1. sprzedana na rzecz osoby trzeciej (innej niż gmina),
2. ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej (innej niż gmina), a prawo to wpisano do księgi wieczystej i nie wygasło ono do dnia złożenia wniosku o zwrot.

W przypadku, gdy przed 1.01.1998 r. wywłaszczona nieruchomość została sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste – możemy jedynie dochodzić od gminy lub Skarbu Państwa naprawienia na zasadach ogólnych (w drodze powództwa cywilnego) szkody powstałej w wyniku zbycia lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości, której nie wykorzystano na cel wywłaszczenia (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 16.12.2009 r., sygn. IV SA/Po 789/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela (lub jego spadkobiercę) o możliwości zwrotu nieruchomości, jeżeli poweźmie zamiar użycia jej na cel inny, niż określony w decyzji wywłaszczeniowej. Wniosek o zwrot nieruchomości lub jej części należy złożyć do starosty (lub prezydenta miasta na prawach powiatu) w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia. We wniosku należy podać podstawę żądania zwrotu, dane identyfikujące nieruchomość (adres, numer w ewidencji gruntów i budynków, numer księgi wieczystej) i numer decyzji wywłaszczeniowej. Jeżeli o zwrot ubiegają się spadkobiercy poprzedniego właściciela, wniosek musi być podpisany przez wszystkich spadkobierców. Podobna zasada obowiązuje w przypadku współwłaścicieli.

Od niekorzystnej decyzji starosty można odwołać się do wojewody (za pośrednictwem starosty) w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania.

2. ZWROT ODSZKODOWANIA I NIERUCHOMOŚCI ZAMIENNEJ

Zwrot wywłaszczonej nieruchomości pociąga za sobą obowiązek zwrotu odszkodowania z tytułu wywłaszczenia. Odszkodowanie jest waloryzowane, ale jego wysokość nie może przekroczyć rynkowej wartości nieruchomości w dniu zwrotu. W przypadku, gdy ubiegamy się o zwrot jedynie części nieruchomości – odszkodowanie ustalane jest proporcjonalnie do powierzchni tej części.

Jeżeli po wywłaszczeniu na nieruchomości zostały podjęte jakiekolwiek działania, które pomniejszyły lub powiększyły wartość nieruchomości – będzie to miało wpływ na kwotę zwracanego odszkodowania. Ulegnie ona odpowiedniemu zmniejszeniu lub zwiększeniu. Co więcej, istnieje możliwość rozłożenia zwrotu tej kwoty na raty (maksymalnie na okres 10 lat). W tym celu również powinniśmy złożyć stosowny wniosek.

W przypadku, gdy zamiast odszkodowania otrzymaliśmy w związku z wywłaszczeniem nieruchomość zamienną – również ona będzie podlegać zwrotowi. Dotyczy to także dopłat pieniężnych do nieruchomości zamiennej. Niestety jeśli sprzedaliśmy nieruchomość zamienną, nie możemy zwrócić jej równowartości pieniężnej. Jeżeli więc nie jesteśmy już właścicielami nieruchomości zamiennej –  organ odmówi zwrotu wywłaszczonej nieruchomości (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 15.12.2010 r., sygn. II SA/Kr 1768/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Opracowanie według stanu prawnego na 08.04.2010 r.

Artykuł opracowany przez